Meme kanseri Önlenebilir mi?

Meme kanseri Önlenebilir mi?

Meme kanserini önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak değiştirilebilir risk faktörlerini bilmek ve bu faktörleri göz önüne alarak yaşam tarzında değişiklikler yapmak, meme kanserine yakalanma riskini azaltabilir.1

Meme Kanseri risk faktörleri nelerdir?

Meme Kanserinde Değiştirilemeyen Risk Faktörleri1

•Yaş: Meme kanseri riski yaşla birlikte artar. Çoğu meme kanseri 50 yaşından sonra teşhis edilir.

•Genetik mutasyonlar: BRCA1 ve BRCA2 gibi belirli genlerde kalıtsal değişiklikler (mutasyonlar) olan kadınlarda meme ve yumurtalık kanseri riski daha yüksektir.

•Erken adet ve geç menopoz: Adet döneminin 12 yaşından önce başlaması ve menopoza 55 yaşından sonra girilmesi, kadınların kadınlık hormonlarına daha uzun süre maruz kalmasına neden olarak meme kanserine yakalanma riskini artırır.

•Önceden geçirilmiş meme kanseri öyküsü veya kanser olmayan diğer meme hastalıkları: Meme kanseri geçmişi olan kadınların ikinci kez meme kanserine yakalanma olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, kanser dışı diğer meme hastalıklarının varlığı da daha yüksek meme kanseri riski ile ilişkilidir.

•Ailede meme veya yumurtalık kanseri öyküsü: Birinci derece akrabalarda meme kanseri öyküsü olması meme kanseri riskini artırmaktadır.

•Başka bir hastalık için radyasyon tedavisi görmüş olmak: 30 yaşından önce göğüs bölgesine radyasyon tedavisi (örneğin, Hodgkin lenfoma tedavisi) almış kadınların, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde meme kanserine yakalanma riski daha yüksektir.

Meme Kanserinde Değiştirilebilir Risk Faktörleri1

•Fiziksel olarak aktif olmamak:

Fiziksel olarak aktif olmayan kadınların meme kanserine yakalanma riski daha yüksektir.

•Menopoz sonrası dönemde fazla kilolu ya da obez olmak: Fazla kilolu veya obez olan menopoz sonrası kadınların meme kanserine yakalanma riski normal kilodakilere göre daha yüksektir.

•Hormon tedavileri: Menopoz sırasında alınan bazı hormon tedavisi türleri (hem östrojen hem de progesteron içerenler), beş yıldan fazla alındığında meme kanseri riskini artırabilir. Oral kontraseptiflerin (doğum kontrol hapları) bazıları da meme kanseri riskini artırabilir.

•Geç doğum yapmış olmak ya da hiç doğum yapmamak: İlk gebeliği 30 yaşından sonra gerçekleşmesi, emzirmeme ve gebe kalınmamış olması meme kanseri riskini artırabilir.

•Alkol tüketmek: Araştırmalar, bir kadının meme kanseri riskinin alkol tüketimi ile birlikte arttığını göstermektedir.;

Bunlarla birlikte, tütün ürünü tüketimi ve kansere neden olabilecek kimyasallara maruz kalmak da meme kanseri riskini artırabilir.

Meme kanserinin erken tanısı

Meme kanserini erken teşhis etmenin en güvenilir yolu düzenli tarama testleri yaptırmaktır. Erken saptanan meme kanserinin başarılı bir şekilde tedavi edilme şansı daha yüksektir.2

Ülkemizde meme kanseri taramaları Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) bünyesindeki Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) tarafından gerçekleştirilmektedir. Ulusal kanser tarama programı önerilerine göre önerilen meme kanseri taramaları aşağıdaki gibidir:3

20 yaş ve üzeri meme kanseri tarama yöntemleri:

•Ayda bir kendi kendine meme muayenesi (KKMM)

•2 yılda bir doktor kontrolünde klinik meme muayenesi

40-69 yaş arası meme kanseri tarama yöntemleri:

•Ayda bir kendi kendine meme muayenesi (KKMM)

•Yılda bir doktor kontrolünde klinik meme muayenesi

•2 yılda bir mamografi çekimi

Meme kanseri taramaları hakkında daha fazla bilgi için Düzenli Meme Kanseri Taramaları Neden Önemli? yazımızı okuyabilirsiniz.

BRCA gen mutasyonları için genetik testler

Bazı kişiler, meme kanseri riskini artırdığı gösterilmiş bazı mutasyonları (genlerdeki belirli değişiklikleri) kalıtsal olarak taşırlar. Meme kanseri riski açısından en önemli kalıtsal gen değişiklikleri BRCA1 ve BRCA2 mutasyonlarıdır. Genetik testler ile bu ve benzeri mutasyonlar saptanabilir. Genetik testler bazı koşullarda kullanılsa da her kadının genetik olarak test edilmesi gerekmez. Eğer test yaptırmayı düşünüyorsanız mutlaka bir uzmana danışın, testin artılarını ve eksilerini doktorunuz ile birlikte değerlendirin.4

Meme kanseri riskini düşürmek için neler yapılabilir?

•Sizin için sağlıklı olan kiloya ulaşın ve bu kiloyu koruyun.

İleri yaşlarda özellikle menopoz sonrası dönemde kilo alımı, daha yüksek meme kanseri riski ile bağlantılıdır. Meme kanseri riskini düşürmek için yaşamınız boyunca sağlıklı kiloda kalmanız ve kalori alımını fiziksel aktivite ile dengeleyerek aşırı kilo alımından kaçınmanız önemlidir.5

•Dengeli ve sağlıklı beslenin.

Meme kanseri gelişimini veya kanser tedavisi sonrası hastalığın tekrar etmesini önleyici besinlere yönelik güvenilir araştırmalar yoktur. Bununla birlikte, meyve ve sebzeden zengin, daha az hayvansal yağ içeren bir beslenme düzeninin, meme kanseri de dahil olmak üzere birçok hastalığı önleyici etkisi vardır.6

•Fiziksel olarak aktif olun.

Birçok çalışma, orta ila şiddetli fiziksel aktivitenin daha düşük meme kanseri riski ile bağlantılı olduğunu göstermiştir.Bu nedenle düzenli fiziksel aktivite önemlidir. Yetişkinlerin her hafta en az 150 ila 300 dakika orta yoğunlukta veya 75 ila 150 dakika şiddetli yoğunlukta aktivite (veya bunların bir kombinasyonu) yapması önerilmektedir.5

•Alkolden kaçının veya sınırlandırın.

Alkol tüketimi meme kanseri riskini artırır. Az miktarda alkol içmek bile risk artışıyla ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle hiç alkol kullanmamak en iyisidir.5

•Tütün ürünlerinden uzak durun.

Sigara içmek meme kanseri de dahil olmak üzere en az 15 farklı kansere ve diğer birçok sağlık sorununa neden olur. Sigara içiyorsanız, mümkün olan en kısa sürede bırakmaya çalışın.7

•Mümkünse Emzirin

Emzirme döneminde östrojen seviyeleri daha düşük seyreder. Emziren kadınların meme kanseri riski, çocuk sahibi olup emzirmeyen kadınlara göre daha düşüktür.8

Meme kanserini tamamen önlemek mümkün olmasa da yukarıdaki öneriler doğrultusunda değiştirilebilir risk faktörlerinden kaçınarak meme kanseri riskinizi düşürebilirsiniz.1,8

Meme kanseri hakkında daha fazla bilgi için A’dan Z’ye Meme Kanseri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

 

Referanslar:

1)https://www.cdc.gov/cancer/breast/basic_info/risk_factors.htm# (Son erişim tarihi: 17.09.2022)

2)https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/screening-tests-and-early-detection/american-cancer-society-recommendations-for-the-early-detection-of-breast-cancer.html (Son erişim tarihi: 30.09.2022)

3)https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/meme-kanseri-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.htm (Son erişim tarihi: 30.09.2022)

4)https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/risk-and-prevention/genetic-testing.html (Son erişim tarihi: 30.09.2022)

5)https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/risk-and-prevention/can-i-lower-my-risk.html (Son erişim tarihi: 17.09.2022)

6)https://www.cancer.net/cancer-types/breast-cancer/risk-factors-and-prevention (Son erişim tarihi: 17.09.2022)

7)https://siteman.wustl.edu/prevention/8-ways/8-ways-to-prevent-breast-cancer/ (Son erişim tarihi: 17.09.2022)

8)https://www.cancer.gov/types/breast/patient/breast-prevention-pdq (Son erişim tarihi: 17.09.2022)