Akciğer Kanseri Önlenebilir mi?
Akciğer kanseri akciğerlerde başlar, farklı türleri bulunur ve esas olarak yaşlı insanlarda görülür. Akciğer kanseri teşhisi konan çoğu kişi 65 yaş ve üzerindedir. Kırk beş yaşın altında akciğer kanseri teşhisi alan kişilerin oranı düşüktür. Teşhis konulan kişilerin ortalama yaşı ise yaklaşık 70'tir.1
Genel olarak, bir erkeğin hayatı boyunca akciğer kanserine yakalanma riski yaklaşık 15'te 1 iken, bir kadın için risk yaklaşık 17'de 1'dir. Bu rakamlar hem sigara içenler hem de içmeyenleri içermektedir. Sigara içenler için risk çok daha yüksekken sigara içmeyenler için risk daha düşüktür.1
Risk faktörü, bir kişinin kanser gibi bir hastalığa yakalanma olasılığını artıran her faktörü barındırır. Farklı kanserlerin farklı risk faktörleri bulunur. Sigara içmek gibi bazı risk faktörleri değiştirilebilir. Yaş, aile geçmişi veya genetik gibi bazı risk faktörleri ise değiştirilemez.2
Bir veya birkaç risk faktörüne sahip olmak, hastalığa yakalanacağınız anlamına gelmez. Akciğer kanserine yakalanan bazı kişilerin bilinen risk faktörleri çok az olabilir veya hiç olmayabilir.2
Peki tüm bu bilinenler ışığında akciğer kanserini önlemek mümkün mü? Hayır, tüm akciğer kanserleri önlenemez. Ancak, kontrol edebileceğiniz risk faktörleri bulunmaktadır.3
Akciğer kanseri ile ilgili kontrol edebileceğiniz risk faktörleri
Tütün ürünlerinden uzak durmak
Akciğer kanseri riskinizi azaltmanın en iyi yolu sigara içmemek ve pasif içicilikten kaçınmaktır.3
Radon maruziyetinden kaçınmak
Radon renksiz, kokusuz, radyoaktif bir gazdır. Dünya genelinde toprakta ve kayada farklı miktarlarda bulunan uranyum gibi radyoaktif elementlerin bozulmasından (parçalanmasından) doğal olarak oluşur. Toprak ve kayadaki radon gazı havaya ve yer altı sularına ve yüzey sularına geçebilir.4
Radon, akciğer kanserinin önemli bir nedenidir. Gerekirse evinizi test ettirip radona maruz kalma oranınızı öğrenebilir ve gerekli önlemleri alabilirsiniz.3
Kansere neden olan ajanlara maruz kalmaktan kaçınmak
Bazı maddelerin akciğer kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir. Bu ajanlara işyerinde maruz kalma riskiniz varsa uygun koruyucu ekipman kullanımına dikkat etmeniz ve işyerinde güvenlik önlemlerinin tam olarak alınmış olması maruziyet riskinizi azaltır.2
Akciğer kanseri riskiyle ilişkili en bilinen ajanlar;
⦁ Asbest
⦁ Uranyum gibi radyoaktif cevherler
⦁ Arsenik, berilyum, kadmiyum, silika, vinil klorür, nikel bileşikleri, krom bileşikleri, kömür ürünleri, hardal gazı ve klorometil eterler gibi solunan kimyasallar
⦁ Dizel egzozdur.2
Sağlıklı bir beslenme planı oluşturmak
Meyve ve sebze ile zenginleştirilmiş sağlıklı bir diyet akciğer kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bazı kanıtlar, meyve ve sebzeler açısından zengin bir diyetin hem sigara içenleri hem de içmeyenleri akciğer kanserine karşı korumada yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ancak meyve ve sebzelerin akciğer kanseri riski üzerindeki herhangi bir olumlu etkisi, sigara içmekten kaynaklanan artan riskten çok daha az olacaktır.
Sigara içenlere yüksek dozda vitamin veya vitamin benzeri ilaçlar vererek akciğer kanseri riskini azaltma çalışmalarında şimdiye kadar anlamlı bir başarı sağlanamamıştır. Ancak, bazı araştırmalar, A vitamini ile ilgili bir besin olan beta-karoten takviyelerinin bu insanlarda akciğer kanseri oranını artırdığını göstermiştir.3
Akciğer kanserine yakalanan bazı kişilerin net bir risk faktörü yoktur. Çoğu akciğer kanserini nasıl önleyeceğimizi bilmemize rağmen, tüm akciğer kanseri türlerine karşı alınabilecek önlemler şu an için bilinmemektedir.3
Referanslar:
1) https://www.cancer.org/cancer/lung-cancer/about/key-statistics.html (Son erişim tarihi: 25.08.2020)
2) https://www.cancer.org/cancer/lung-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html (Son erişim tarihi: 25.08.2020)
3) https://www.cancer.org/cancer/lung-cancer/causes-risks-prevention/prevention.html (Son erişim tarihi: 25.08.2020)
4) https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/radiation-exposure/radon.html (Son erişim tarihi: 25.08.2020)