Kolorektal Kanser Taramaları Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Kolorektal Kanseri Taraması Nedir?
Kalın bağırsak kanseri olarak da bilinen kolorektal kanser (kolon ve rektum kanseri) genellikle kolon veya rektumdaki poliplerden (anormal büyümelerden) gelişir. Tarama testleri ile kanser öncüsü olan bu polipler saptanabilir, böylece kansere dönüşmeden poliplerin alınması sağlanabilir. Tarama testleri ayrıca, kanser varlığında kanserin erken dönemde teşhis edilmesine ve böylelikle kanser tedavisine daha iyi yanıt alınmasına olanak sağlar.1
Kolorektal Kanser Taramaları Kaç Yaşında Başlamalıdır?
50-70 yaş arasındaki (50 ve 70 yaş dahil) tüm erkek ve kadınlar, kolorektal kanser için rutin taramadan geçmelidir. Ailesinde kalın bağırsak polipleri, kolorektal kanseri, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, veya kalıtsal polipozis/polipozis dışı sendrom öyküsü olan kişilerde 40 yaşından itibaren tarama başlanmaktadır.2
Ülkemizde kolorektal kanser taramaları Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) 2 yılda bir ücretsiz olarak gaitada gizli kan testi ile hızlı ve güvenilir şekilde yapılmaktadır. Ayrıca 50-70 yaş arasında kişilere, her 10 yılda bir kolonoskopi ile tarama önerilmektedir.2
Kolorektal Kanser Taraması İçin Hangi Testler Nasıl Yapılır?
Fiziki Muayene: Genel sağlık durumu için genel muayene ve rektumun parmak ile muayenesi yapılabilir, eğer varsa şikayetler dinlenir.3
Gaitada Gizli Kan (GGK): Kanserin ya da büyük poliplerin neden olduğu, genellikle şikayetlere sebep olmayan kanamaları belirlemek için kullanılır.3
Flexible (Bükülebilir) Sigmoidoskopi: Uç kısmında ışık ve kamera bulanan esnek bir tüp kullanılır. Kalın bağırsağın iç yüzeyi incelenir, kısa süren ve genellikle sakinleştirici ilaç kullanılmadan uygulanan bir işlemdir. Bu testin yıllık GGK ile beraber 5 yılda bir yapılması önerilir. Eğer test sırasında polip saptanırsa tüm kalın bağırsak incelenebilir.3,4
Kolonoskopi: Kolorektal kanser taramasında kullanılan en iyi yöntemdir. Kolonoskop adı verilen esnek, ışıklı ve kameralı bir tüp tüm kolon (kalın bağırsak) boyunca yerleştirilir ve bağırsağın iç kısmı incelenir. Hafif sakinleştirici ilaç verilerek yapılan ve gerektiğinde örnek alınabilen (biyopsi) bir işlemdir. Normal riskli bireylerde 10 yılda bir yapılmalıdır.3,4
Çift Kontrastlı Kolon Grafisi: Bağırsak iç yüzeyinin, makattan ilaçlı sıvı ve ardından hava verilerek röntgende görünür hale gelmesini sağlayan bir yöntemdir. İlk muayenede bağırsakta polip saptanmazsa test 5 yılda bir tekrarlanabilir.3
BT (Bilgisayarlı Tomografi) Kolonoskopi: Ağız yolu ile ilaç verilir, ilaç kalın bağırsağa ulaştıktan sonra makattan hava verilerek yapılan incelemedir. Kalın bağırsakta polip oluşumu görülmezse 5 yılda bir yapılması önerilirken polip varlığında kolonoskopi yapılmalıdır.3
Fekal DNA testi: Henüz çok yeni olan ve standart tarama programına girmeyen bir araştırma testidir. Kolorektal kanserden veya büyük poliplerden dışkıya geçen hücrelerin genetik materyallerindeki (DNA) anormallikleri saptamaya çalışan bir yöntemdir.3
Kolorektal kanser taraması için uygulanan yöntemler polip ya da kanser varlığına, kişinin sağlık durumuna göre değişmektedir. Hangi testin hangi aralıklarla uygulanmasının size daha uygun olacağını öğrenmek için mutlaka bir uzmana danışmanız gerekmektedir.
Referanslar:
1) https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/screening/index.htm (Son erişim tarihi: 20.02.2022)
2) https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/kolorektal-kanser-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html (Son erişim tarihi: 02.03.2022)
3) https://www.tkrcd.org.tr/kolorektal-kanserde-tarama-ve-takip (Son erişim tarihi: 20.02.2022)
4) https://www.cancer.net/cancer-types/colorectal-cancer/screening (Son erişim tarihi: 20.02.2022)
İlginizi Çekebilecek Diğer Haberler
