Akciğer Kanserinde Biyobelirteç Testleri
Eskiden, aynı kanser türü olan hastalar genellikle standart bir tedavi alırdı. Ancak kanser alanındaki son araştırmalar bize her bir tümörün benzersiz özelliklere sahip olduğunu ve her kanserin aynı olmadığını gösteriyor. Günümüzde uzmanlar, kanser biyobelirteçlerini kullanarak tümörler hakkında daha detaylı bilgi elde edebiliyor ve buna göre kişiye özel tedavi seçenekleri sunabiliyor. Bu yaklaşım, her hastanın kendine en uygun tedaviyi almasını sağlayarak tedavi başarısını arttırmasını sağlıyor.1
Peki biyobelirteç nedir ve bu konuda ne kadar bilgiye sahibiz?
Biyobelirteç Nedir?
EBiyobelirteçler, kanser hücrelerini normal hücrelerden farklı kılan biyolojik işaretlerdir. Kanda, dokularda ya da vücut sıvılarında bulunabilen bu moleküler işaretler, genellikle sahip olduğunuz kanser hakkında detaylı bilgi sağlayarak sizin için en faydalı olabilecek kanser tedavisini belirlemek için kullanılır. Bazı proteinler, genler veya mutasyon adı verilen gen değişiklikleri biyobelirteç olarak kabul edilebilir. Genellikle kısaltmalarla isimlendirilirler, örneğin meme kanserinde HER2 veya akciğer kanserinde EGFR isimli biyobelirteçler bulunabilir.2
Akciğer Kanseri Teşhisinde Biyobelirteçlerin Kullanılma Nedenleri
Biyobelirteçler, akciğer kanseri hakkında birçok bilgi sağlayabilir. Bunlardan bazıları:3
● Kanser teşhisi koymak: Biyobelirteçlerin tespit edilmesi bazen kanser teşhisinde ilk adımdır. Genellikle kanseri teşhis etmek için tek başına kullanılmaz, ancak uzmanın kanserden şüphelenmesi durumunda kullanılan araçlar arasında olabilir.
● Tedavi kararları vermek: Biyobelirteç, doktorunuzun kanser türünüz için hangi tedavi türünün en iyi sonuç verebileceğine karar vermesine yardımcı olabilir. Ayrıca iyileşme şansını tahmin etmek için de kullanılabilir.
● Mevcut tedaviyi izlemek: Devam eden kanser tedavisi sırasında biyobelirteçlerin düzenli olarak takip edilmesi, kanserin tedaviye nasıl yanıt verdiğini anlamaya yardımcı olabilir.
● Tekrarlayan kanseri bulmak: Kanser tedavisi bittikten sonra bazen kanser nüks edebilir yani tekrar ortaya çıkabilir. Bu durumun olup olmadığını takip etmek için biyobelirteçler kullanılabilir.
Biyobelirteçler birçok fayda sağlasa da genel toplum temelli bir kanser tarama aracı olarak kullanılamaz. Bunun nedeni, kanser dışındaki bazı sağlık koşulları için de biyobelirteçlerin mevcut olmasıdır. Biyobelirteç testlerinin size uygun olup olmadığını doktorunuza danışarak öğrenebilirsiniz.3
Biyobelirteç Testi Nasıl Yapılır?
Biyobelirteçleri tespit etmek için farklı test yöntemleri kullanılmaktadır. Akciğer kanserinin hem tanısı hem de biyobelirteçlerin tespiti için biyopsi temel yöntemdir. Biyobelirteçler doku ya da sıvı biyopsisi yardımıyla test edilebilir, hangi yöntemin size uygun olduğuna doktorunuz karar verecektir. 4
Doku Biyopsileri: Tümör dokusundan örnek almak için kullanılabilecek birçok farklı biyopsi tekniği vardır. Teknik, tümörün yeri ve büyüklüğünün yanı sıra hastanın genel sağlığına göre belirlenir. Tümör dokusundan örnek toplandıktan sonra test için laboratuvara gönderilir ve kapsamlı bir biyobelirteç testi yapılır. Bu testte, mevcut olabilecek tüm biyobelirteçlerin varlığı kontrol edilir.4
Sıvı Biyopsileri: Belirli hedefe yönelik tedavilerin sizin için uygun olup olmadığına karar vermek için doku biyopsisi yerine sıvı biyopsiyi de kullanılabilir. Alınan kan örneği ya da doku sıvısı biyobelirteçleri tespit etmek için incelenebilir. Sıvı biyopsi testi negatifse yani biyobelirteç tespit edilmezse, tanı sırasında tedaviye karar vermek için doku biyopsisinden elde edilen sonuçlar kullanılır. Ayrıca kanser tedaviden sonra tekrar ettiyse, bir doku biyopsisi önerilebilir. Bu noktada, tüm hastaların sıvı biyopsiyle başarılı bir şekilde test edilemeyeceğini unutmamak önemlidir.4
Risk Grupları ve Biyobelirteç Testleri
Biyobelirteç testi en çok ilerlemiş veya evre IV skuamöz olmayan küçük hücreli dışı akciğer kanserine (KHDAK) sahip olan kişiler için faydalıdır. Önceden sigara içme geçmişi çok az olan veya hiç olmayan veya tümörleri skuamöz ve skuamöz olmayan bileşenlerin bir karışımına sahip olan ilerlemiş skuamöz kanseri olan kişiler de biyobelirteç testi alabilirler.5
İleri evre KHDAK'nin ötesinde, erken evre KHDAK'li ve daha az görülen küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) olan kişilere de biyobelirteç testi yapılabilir. Doktorunuz özellikle EGFR ve ALK genlerindeki mutasyonları aramak için biyobelirteç testi önerebilir çünkü bunlar erken evre hastalıkta bulunan yaygın biyobelirteçlerdir ve hedefe yönelik tedavi ile tedavi edilebilirler.5
Akciğer Kanseri Riski Taşıyan Kişiler Hangi Durumlarda Bu Testlere Başvurabilir?
Ülkemizde yapılan testler ile EGFR, ALK, ROS-1, BRAF isimli genlerdeki değişimler tespit edilebilmektedir. Ayrıca tümör dokusu ile PD-L1 ismi verilen ve tümör hücrelerinin yüzeylerinde bulunan özel protein yapılarının düzeyleri de doktorların tedavi kararlarını etkileyebilmektedir. Biyobelirteç testinin size uygun olup olmadığına doktorunuzla birlikte karar verebilirsiniz.6 7
Biyobelirteç Testinden Sonra Hangi Tedaviler Uygulanabilir?
EGFR, ALK, ROS1, BRAF, MET, RET ve NTRK genlerinde anormallikler gösteren tümörler için halihazırda onaylı akciğer kanseri tedavileri bulunmaktadır. Bu tedavilere genellikle "hedefe yönelik tedavi" adı verilir çünkü doğrudan tümörün büyümesine neden olan durumu hedef alırlar. PD-L1 seviyeleri ayrıca bir hastanın immünoterapiden fayda görüp görmeyeceği konusunda bilgi vermeye yardımcı olmak için de kullanılır. Onaylanmış hedefe yönelik tedavide bir biyobelirteç testi pozitif çıkmazsa, kemoterapiyle birlikte ya da kemoterapi olmadan immünoterapi önerilebilir. Cerrahi veya radyoterapi de tedavi seçenekleri arasında bulunabilir. Size en uygun olan tedavi planını doktorunuz belirleyecektir.8
Günümüzde hala kanser araştırmaları devam etmekte ve yeni biyobelirteçler tespit edilmektedir. Kanseri daha iyi anladıkça, tedavilerde yeni yollar açılıyor ve akciğer kanseri gibi karmaşık olabilecek türdeki kanserlerin bile başarıyla tedavi edilme şansı her geçen gün biraz daha artıyor.1
Referanslar:
- https://www.mdanderson.org/cancerwise/how-are-biomarkers-used-in-cancer-treatment.h00-159460056.html (Son erişim tarihi: 27.10.2023)
- https://www.cancersupportcommunity.org/biomarkers (Son erişim tarihi: 27.10.2023)
- https://www.cancercenter.com/diagnosing-cancer/diagnostic-procedures/tumor-markers (Son erişim tarihi: 27.10.2023)
- https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/biomarker-tests.html (Son erişim tarihi: 27.10.2023)
- https://www.cancer.net/blog/2022-06/what-know-about-biomarker-testing-lung-cancer-expert-qa
- Kılıç N, Cansaran-Duman D. Akciğer kanseri tedavisinde farmakogenomik. Turk Hij Den Biyol Derg, 2017; 74(2): 175-184.)
- Arbour KC, Riely GJ. Systemic Therapy for Locally Advanced and Metastatic Non–Small Cell Lung Cancer: A Review. JAMA. 2019;322(8):764–774.
- https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/lung-cancer/symptoms-diagnosis/biomarker-testing (Son erişim tarihi: 27.10.2023)
İlginizi Çekebilecek Diğer Haberler
