2021 Yılında Dikkat Çeken 5 Kanser Araştırması
• Rahim Ağzı Kanserini (Serviks Kanseri) Ortadan Kaldırmak İçin Bir Umut Işığı
Bu yıl, Birleşik Krallık Kanser Araştırma Derneği tarafından yürütülen bir çalışma, insan papilloma virüsü (HPV) aşı programının rahim ağzı kanserini önleyebildiğini ve hayat kurtarabildiğini ilk kez gösterdi. Yapılan araştırmada, aşının 20'li yaşlardaki kadınlarda rahim ağzı kanseri vakalarını neredeyse %90 oranında çarpıcı bir şekilde azalttığı tespit edildi.1
• Rahim Ağzı Kanseri (Serviks Kanseri) Nedir?
Rahim ağzı (serviks) kanseri, vajinadan rahime girişte yer alan rahim ağzında gelişen kanser türüdür. Neredeyse tüm rahim ağzı kanseri vakaları (%99), cinsel temas yoluyla bulaşan son derece yaygın olan insan papilloma virüslerinin (HPV) neden olduğu enfeksiyonlar ile bağlantılıdır. Bu enfeksiyonların çoğu kendiliğinden düzelir ve semptomlara neden olmaz, ancak kalıcı enfeksiyon kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabilir.2
• HPV Aşısı Nedir?
Vücudun belirli insan papilloma virüsü (HPV) türleriyle enfeksiyona karşı korunmasına yardımcı olan bir aşıdır. HPV enfeksiyonu, siğiller gibi anormal doku büyümesine ve hücrelerde başka değişikliklere neden olabilir. Belirli HPV tipleri ile uzun süre enfeksiyon, serviks, vajina, vulva, anüs gibi çeşitli kanserlere yol açabilir. Bu kanserlerin bazılarını önlemek için HPV aşıları kullanılmaktadır. Ayrıca, bu kanserlerin bazılarına yol açabilecek genital siğilleri ve anormal lezyonları önlemek için de kullanılmaktadırlar.3
• Kimler HPV aşısı yaptırmalıdır?
HPV aşısı, 11-12 yaşlarındaki hem kız hem de erkek çocukları için rutin olarak tavsiye edilir. Ancak 9 yaşından itibaren de yapılabilir. Fakat henüz aşılama yapılmasıyla 26 yaşına kadar herkese aşı yapılması önerilmektedir. 27 ile 45 yaş arasındaki yetişkinler eğer daha önce aşılanmamışsa, aşı için bir uzmana danışması gerekmektedir. HPV aşısı, ilk aşılamadaki yaşa bağlı olarak, iki veya üç dozluk bir seri halinde verilir.4
• HPV Aşısı Nasıl Uygulanır?
HPV aşısı, ilk aşılamadaki yaşa bağlı olarak, iki veya üç dozluk bir seri halinde verilir. Şu şekilde uygulanır;5
• 9 ila 14 yaşları arasında aşılamaya başlayan çoğu kişi için iki dozluk seri (0, 6-12 ay)
• 15 ila 45 yaşları arasında aşılamaya başlayan kişiler ve bağışıklığı baskılanmış kişiler için üç dozluk seri (0, 1-2 ay, 6 ay)
• HPV Aşısı Sonrası Rahim Ağzı Tarama Testi veya Takibi Yaptırmaya Gerek var mı?
Mevcut HPV aşıları, rahim ağzı kanserine neden olan tüm HPV türlerine karşı koruma sağlamaz, bu nedenle aşılı kadınların rutin rahim ağzı kanseri taramasına devam etmeleri önemlidir.6
• Köpekler, Makinelere Kanseri ‘’Koklamayı’’ Öğretiyor
Çok sayıda çalışma; eğitimli köpeklerin akciğer, meme, yumurtalık, mesane ve prostat kanserleri gibi birçok kanser türünü sadece koku yoluyla tespit edebildiğini göstermiştir. Örneğin köpeklerin, prostat kanserine sahip kişilerin idrar örneklerini koklayarak hastalığı tespit etmede %99 başarı oranına sahip olduğu bilinmektedir. Ancak eğitime uygun köpekleri belirlemek ve bu eğitimi vermek için uzun bir zamana ihtiyaç vardır. Bu nedenle bilim insanları, köpek burnunun ve beyninin inanılmaz koku alma yeteneklerini kompakt bir cihazda otomatikleştirmenin yollarını arıyorlar.7
2021 yılında bu alanda güzel bir gelişme elde edildi. MIT’den ve diğer kurumlardan bilim insanlarının oluşturduğu bir ekip, alınan hava örneğinin kimyasal ve mikrobiyal içeriğini bir köpeğin burnundan bile daha büyük bir hassasiyetle tespit edebilen bir sistem geliştirdi. Bunu, hastalık taşıyan örneklerin ayırt edici özelliklerini tanımlayabilen bir makine öğrenimi süreciyle birleştirdiler. Araştırmacılar, bu başarının, teknolojiyi klinik kullanımlara uygun bir düzeye getirmek için yapılacak çalışmalara öncülük edecek sağlam kanıtlar sağladığını düşünüyorlar.7
• Doğrudan Kanser Hastalarını İnceleyen Araştırma, Kanser Tedavisi Görenler için COVID-19 Aşısının Güvenliğini Ortaya Koydu
Avrupa Tıbbi Onkoloji Derneği ESMO'nun 2021 senesindeki yıllık konferansında sunulan araştırma, kanser tedavisi gören birçok kişinin tedavilerini kesintiye uğratmadan veya geciktirmeden güvenli bir şekilde COVID-19 aşısı alabileceklerini kanıtladı.8
Meme, jinekolojik, mide-bağırsak, akciğer kanserine sahip 1069 kişinin veri analizi yapılan çalışmada, Covid-19 aşısı sonrasında yaşadıkları yan etkiler incelendi. Genel olarak, aşı olan hastaların %82'si, ya hiç yan etki yaşamadı ya da sadece bir ile üç gün süren hafif yan etkilere maruz kaldı. Görülen yan etkiler arasında ağrılı kol, baş ağrısı, yorgunluk ve yüksek ateş yer aldı. Hastaların %96’sı ise aşı olduktan sonra geciktirmeden veya kesintiye uğratmadan kanser tedavisine devam etti. Bu araştırma, aktif kanser tedavisi gören kişileri ilk kez doğrudan incelediği için büyük önem taşıyor.8
• Kemoterapi Gören Hastalar Hangi Dönem Aşı Yaptırmalıdır?
Kemoterapi, radyoterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik ilaçlar gibi bazı kanser tedavileri sırasında veya tedaviden hemen sonra, enfeksiyona karşı direnç zaman zaman daha düşük olabilir. Tedavinin bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi, kanser ilacına ve dozuna ya da tedavinin yoğunluğuna bağlıdır. Bu nedenle kanser tedavisi gören kişilerin aşı zamanı için doktorlarına danışması gerekmektedir.9
• Meme Kanseri ile Doğurganlık Tedavisi Arasında Bağlantı Bulunamadı
Son otuz yılda elde edilen verilerin bir meta analizi, kısırlık için yumurtalık stimülasyon (uyarılması) tedavisi gören kadınların meme kanseri açısından daha yüksek risk altında olmadığını gösterdi.10
Kings College London araştırmacıları, 1990 ile 2020 yılları arasında kısırlık için yumurtalık stimülasyon ilaçlarını kullanılan, önceden meme kanseri öyküsü olmayan 1.8 milyon kadını dahil eden 20 çalışmayı analiz etti. Genel popülasyonla karşılaştırıldığında, hormon tedavisi ya da doğurganlık için farklı tedaviler gören kadınlarda meme kanseri gelişme riskinde önemli bir artış görülmedi.10
• Alkol Tüketiminin Kanser Vakalarında Artışı Tetiklediğine İlişkin Daha Fazla Kanıt Elde Edildi
Lancet Oncology dergisinde 2021 yılında çevrimiçi olarak yayınlanan bir nüfus araştırmasına göre, alkol tüketimi 2020'de dünya çapındaki tüm yeni kanserlerin yaklaşık %4’üne neden oldu.11
Yapılan çalışmada, araştırmacılar tahmini küresel alkol tüketimini, belirli kanser türleri için alkolün risklerini ve bu kanserlerin 2020'deki küresel görülme sıklığını değerlendirdiler. Bulgular, alkol kullanımının yeni teşhis edilen 741.300 yemek borusu, ağız, gırtlak, kolon, rektum, karaciğer ve meme kanseri vakasına katkıda bulunduğunu gösterdi.11
Orta derecede alkol kullanımı (günde yaklaşık 0,020 litreden az) vakaların yaklaşık %14'üne katkıda bulunurken, yoğun alkol kullanımı (günde yaklaşık 0,062 litreden fazla) vakaların yaklaşık % 48'i ile bağlantılıydı. Alkolle ilişkili en yüksek kanser sıklığı erkeklerde görüldü ve vakaların çoğu yemek borusu kanseriydi.11
Aşırı alkol tüketimi artarak kanserin önemli bir nedeni olarak tanımlanmaktadır, ancak alkol aynı zamanda en değiştirilebilir kanser risk faktörlerinden biridir. 11
• Her türlü alkol kanser riskini arttırır mı?
Tüm alkollü içecekler kanserle bağlantılıdır. Ne kadar çok tüketilirse, kanser riski de o kadar çok artar.12
• Alkol kullanımı ile ilişkisi kanıtlanan kanser türleri hangileridir?
Alkol tüketimi ağız, boğaz, gırtlak, yemek borusu, kolorektal, karaciğer ve kadınlarda meme kanseri riskini artırmaktadır.12
COVID-19, 2021 yılında da tüm dünyayı etkilemeye devam etti. Buna rağmen, kanser araştırmalarında büyük ilerlemeler kaydedildi. Umut veren kanser ilaçlarından, farklı teşhis yöntemlerine kadar birçok yenilik ortaya çıktı. Tüm bunların ışığında, 2022 yılı da mevcut çalışmaların geliştirileceği ve kanseri daha iyi anlamamızı sağlayan yeni araştırmaların yapılacağı bir yıl olacaktır.
Referanslar:
1) https://news.cancerresearchuk.org/2021/12/15/6-of-the-biggest-good-news-cancer-stories-of-2021/ (Son erişim tarihi: 22.12.2021)
2) https://www.who.int/health-topics/cervical-cancer#tab=tab_1 (Son erişim tarihi: 05.01.2022)
3) https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/hpv-vaccine (Son erişim tarihi: 05.01.2022)
4) https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/hcp/recommendations.html (Son erişim tarihi: 05.01.2022)
5) https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/hcp/administration.html (Son erişim tarihi: 05.01.2022)
6) https://www.cancer.gov/types/cervical/pap-hpv-testing-fact-sheet (Son erişim tarihi: 05.01.2022)
İlginizi Çekebilecek Diğer Haberler
