Kanserojen maddeler nelerdir ve hangi kanserlere neden olabilir?

Kanserojen maddeler nelerdir ve hangi kanserlere neden olabilir? Prof. Dr. Ömer Fatih Ölmez anlatıyor.

Toplumun en çok bilmesi gereken, birinci kanserojen madde sigara.

Sigara ve alkol bizim için çok önemli iki kanserojen madde.

Bir kişi, gün içerisinde ne kadar fazla sigara tüketir, ne kadar uzun yıl bu fazla sigarayı devam ettirirse onun kanserleşme riski tabii ki az tüketenden daha fazladır. Ama az tüketenin de kanserleşme riski hiç tüketmeyenden daha fazladır. Dolayısıyla, kanserojen maddeye ne kadar uzun süre maruz kalırsanız, ne kadar yoğun maruz kalırsanız kanserleşme riski o kadar artıyor.

Hemen hemen bütün kanserlerin yüzde 40 ila 60 nedenini sigaraya bağlıyoruz. Akciğer kanserlerinde bu oran yüzde 70lere kadar çıkıyor.

Bunlar dışında, toplumun bilmesi gereken güneş ışığı var. Özellikle yaz aylarında, sabah 10 ile öğleden sonra 2 arasındaki zaman dilimindeki maruz kalmış olduğumuz güneş ışınlarındaki radyasyon maalesef cilt kanser riskini artırıyor. Özellikle açık tenli bireyler, bu konuda çok daha fazla duyarlı olmalı, üzerlerini uygun şekilde güneşten koruyacak örtülerle veya güneş koruyucu kremlerle korumalılar.

Aklınıza gelebilecek olan bütün kimyasallarda kanserojen etkisi var. Ama hangi kimyasal kanserojen madde yapar ile ilgili tabii ki bu bizim bilimin önemli konularından birisi. Ama ev içerisinde özellikle temizlik malzemeleriyle uğraşan kadınların, koruyucu birtakım önlemler alarak, eldivenden tutun da maskeye kadar, o temizlik malzemelerini kullandıklarındaki kanserojenle aralarındaki bağlantıyı kesmeleri gerekir. Tabii ki, bildiğimiz bazı kanserojen maddeler de var. Bunun ilk bilineni, 1700lü yıllarda baca temizleme işçilerindeki testis kanseri riskinin artmış olması. İlk bununla öğrendik aslında biz bakarsanız, kanserojen maruziyetiyle kanser olabileceğini. Ondan sonra tabii ki asbest geliyor. Asbest ki bizim özellikle Nevşehir, yani Orta Anadolu’da daha çok bulunan, tarım işçilerinde, toprakla daha çok uğraşanlarda ortaya çıkan bir kanserojen. Akciğer ve akciğer zarı kanser riskini oldukça artırıyor.

Bir de, özellikle bahçeli evi olanlarda, yani biraz daha bodrum katı ve bahçe katında oturan kişilerde radon gazı maruziyeti çok önemli. Bu da, akciğer kanser riskini artıran bir kimyasal. Böyle evleri olan insanlar varsa, radon test kitleriyle evlerindeki radonun maruziyetini ölçebiliyorlar. Bu da gerçekten çok önemli çünkü toprağa ne kadar yakınsanız bazı su kaynaklarından tutun da molozlar üzerinde bu radon gazının oranı biraz daha fazla oluyor yukarıda yaşayanlara göre.

Bunlar dışında tabii ki bizim dikkat etmemiz gereken, hekim olarak, profesyonel olarak dikkat etmemiz gereken, bildiğimiz birçok endüstrideki kimyasallar kanser nedeni olabiliyorlar. O yüzden de biz de halk sağlığı açısından, özellikle aile hekimlerini bu konuda eğitip, ilgili endüstride çalışan işçileri belli aralıklarla muayene edip bu kimyasalların yapmış olduğu kanseri ekarte etmeye çalışıyoruz.